تبیین برنامه‌ریزی فضاهای شهری دوستدار سالمند، نمونه موردی: محله هزار جریب

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد نجف آباد )، نجف آباد، ایران

2 استادیار، گروه برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد نجف آباد)، نجف آباد، ایران

چکیده

از گذشته تا کنون قشر سالمندان بخش حساس و آسیب‌پذیر هر جامعه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد، که می‌بایست موردتوجه مسئولان شهری قرار گیرد تا بهترین شرایط ازنظر رفاهی و اجتماعی برای آن‌ها در محیط زندگی‌شان فراهم گردد. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی فضاهای شهری محله هزارجریب بر مبنای شاخص‌های شهر دوستدار سالمند در راستای برنامه‌ریزی جهت برطرف کردن نیازهای سالمندان این محله می‌باشد. بدین منظور شاخص‌های شهر دوستدار سالمند که توسط سازمان بهداشت جهانی در 8 مؤلفه‌ی فضای باز و ساختمان‌ها، مسکن، حمل‌ونقل، مشارکت اجتماعی، احترام و شمول اجتماعی، مشارکت مدنی و اشتغال، ارتباطات و اطلاعات و خدمات سلامت تقسیم می‌شود که موردبررسی قرارگرفته‌اند. این مقاله با توجه به ماهیت روش، کمی و ازلحاظ هدف کاربردی و از دسته تحقیقات توصیفی-تحلیلی می‌باشد که در آن از دو روش اسنادی-کتابخانه ای، میدانی و پیمایشی به گردآوری داده‌ها پرداخته شده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان 60 سال و بالاتر محله هزارجریب اصفهان می‌باشد؛ بدین منظور از طریق روش نمونه‌گیری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه مشخص شد و تعداد 346 پرسشنامه در اختیار شهروندان قرار گرفت. سپس با استفاده از ابزار spss اطلاعات از پرسشنامه‌ها استخراج شد. در مرحله بعدی، تحلیل و ارزیابی داده‌های استخراج‌شده، از طریق آمار استنباطی مانند آزمونT -تک نمونه‌ای، T-مستقل ، آزمون همبستگی پیرسون و آزمون فریدمن صورت گرفت. یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان می‌دهند که به‌طورکلی وضعیت شاخص‌های شهر دوستدار سالمند در محله هزارجریب ازنظر سالمندان نامطلوب ارزیابی ‌شده است و از میان شاخص‌های هشتگانه موردبررسی در پژوهش، تنها سه شاخص فضای باز و ساختمان‌ها، مسکن و حمل‌ونقل در وضعیت مطلوبی در محله قرار داشتند؛ هرچند که تا رسیدن به وضعیت ایده آل آن‌ها فاصله وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explanation of the planning of elderly-friendly urban spaces, a case study: Hezar Jarib neighborhood

نویسندگان [English]

  • Setareh Nekooei 1
  • Hamid Saberi 2
1 MA Student of Urban Planning, Department of Urban Planning, Islamic Azad University (Najafabad Branch), Najafabad, Iran
2 Assistant Professor, Department of Urban Planning, Islamic Azad University (Najafabad Branch), Najafabad, Iran
چکیده [English]

From the past to the present, the elderly are the most sensitive and vulnerable part of any society, which should be taken into consideration by the city authorities into provide the best social and welfare conditions for them in their living environment. The purpose of this research is to evaluate the urban spaces of Hazarjarib neighborhood based on the indicators of an elderly-friendly city in line with planning to meet the needs of the elderly in this neighborhood. For this purpose, the indicators of the elderly-friendly city, which are divided by the World Health Organization into 8 components of open space and buildings, housing, transportation, social participation, respect and social inclusion, civic participation and employment, communication and information, and health services, have been examined. Due to the nature of the method, this article is quantitative and in terms of practical purpose, it is a descriptive-analytical research in which data has been collected from two documentary-library, field and survey methods. The statistical population of the research is the citizens of 60 years and older of Hazarjarib neighborhood of Isfahan; For this purpose, the sample size was determined through random sampling and using Cochran's formula, and 346 questionnaires were provided to the citizens. Then, using spss tool, information was extracted from the questionnaires. In the next step, the extracted data were analyzed and evaluated through inferential statistics such as one-sample T-test, independent T-test, Pearson's correlation test and Friedman's test. The findings of this research show that, in general, the status of the indicators of the elderly-friendly city in Hazarjerib neighborhood has been evaluated as unfavorable from the point of view of the elderly, and among the eight indicators examined in the research, only three indicators of open space and buildings, housing, and transportation were in a favorable condition in the neighborhood.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Planning
  • aging
  • elderly friendly city
  • urban spaces
  • Hazarajerib neighborhood

مراجع

  1. یزدانی، س. و تیموری، س. (1392). تاثیر فضاهای باز مجتمع های مسکونی بر افزایش تعاملات اجتماعی ساکنین. نشریه هویت شهر. 7، (15)، 92-83.
  2. ایرانشاهی، ایوب و قلعه نوعی، محمود. (1396). ارزیابی دسترسی سالمندان دارای ناتوانی های جسمی حرکتی به امکانات لازم در فضاهای شهری نمونه موردی خیابان چهارباغ عباسی اصفهان. مطالعات ناتوانی، (7)، ص1-10.
  3. Buffel, T; Philipson, C & Scharf, T. (2012). Ageing in Urban Environments: Developing ‘Age -Friendly’ Cities. Critical SocialPolicy, 32(4), P.597-617.
  4. ادیب روشن، فرشته؛ طالب پور، مهدی؛ پیمانی راد، حسین و پور عزت، علی اصغر(1399). شناسایی مختصات شهر دوستدار سالمند در ایران 2050. فصلنامه چشم انداز شهرهای آینده، 1(2)، صص61-51.
  5. خالدیان، نازیلا و دقیل زاده، یاسمین. (1396). ارزیابی نیازمندی های سالمندان در فصای باز عمومی(پارک لاله تهران). پژوهش های مکانی-فضایی، 5، ص 125-138.
  6. عیسی لو، شهاب الدین؛ جمعه پور، محمود و خاکساری رفسنجانی، علی. (1394). نیازها و مشکلات سالمندان در فضای شهری نمونه موردی خیابان های بخش مرکزی قم. مدد کاری اجتماعی، سال دوم(6)، ص1-39.
  7. مرکز آمار ایران. (1395). amar.org.ir . بازیابی شده در تاریخ 3 تیر 1399.
  8. سالنامه آماری اصفهان، (1395).
  9. تاجی، ح. (1392). آفرینش فضای تعامل اجتماعی نسل امروز(تاملی پیرامون فضای تعامل اجتناعی در محله مرداویج اصفهان). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
  10. اسلامی، ش. (1396). برنامه ریزی شهری برای ایجاد شهر دوستدار سالمند نمونه موردی: اردبیل. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقق اردبیلی.
  11. شکوهی آ. (1395). برنامه ریزی ارتقاء فضاهای عمومی شهر باغستان شهریار در راستای تبدیل شدن به شهر دوستدار سالمند. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
  12. شیخی، محمد تقی و جواهری، محمود. (1395). سالمندان و خدمات اجتماعی در ایران. فصلنامه جمعیت، سال 23(95و96)، ص70-51.
  13. زرقانی، سید هادی؛ خوارزمی، امید علی و جوهری، لیلا. (1394). ارزیابی شاخص های فضایی-کالبدی شهر مشهد در راستای تبدیل شدن به شهر دوستدار سالمند. جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای، سال پنجم(15)، ص177-196.
  14. اله داد، شقایق و پارسا، شقایق. (1397). ارائه راهبردهایی در خصوص افزایش حضور پذیری سالمندان در فضاهای جمعی شهری در بستر شهر دوستدار سالمند نمونه مورد مطالعه: محله سجاد شهر مشهد. کنفرانس بین المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران-تهران. دانشگاه تهران. صص 16-1.
  15. فتاحی، ف. (1397). ارزیابی تناسب شهر تهران برای تحقق شهر دوستدار سالمند. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی.
  16. خزایی، مصطفی؛ امانی، مجتبی و داورپناه، مسعود. (1397). تحلیلی بر شهر دوستدار سالمند در ایران. جغرافیا و روابط انسانی، دوره1(3)، ص876-890.
  17. زندیه، مهدی. (1391). مناسب سازی منظر شهری برای سالمندان نمونه موردی: محله قیطریه تهران. مجله سالمندی ایران، سال هفتم(25)، ص7-18.
  18. زارع بیدکی س. (1391). تهیه طرح شهر دوستدار سالمند برای ناحیه 5 منطقه 6 تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
  19. رنجبر بینوا، سمیه. (1394). برنامه ریزی توسعه فضاهای عمومی شهرمشهد با رویکرد بهداشت، ایمنی و محیط زیست- دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه زابل.
  20. پورموسوی، سید موسی؛ سالاری سردری، فرضغلی؛ علی زاده، سید دانا؛ بیرنوند زاده، مریم و شاهینی فر، مصطفی(1394). بررسی تاثیر ساختار فیزیکی-کالبدی فضاهای شهری بر امنیت محیطی(مطالعه موردی: منطقه ثامن شهر مشهد). پژوهش های جغرافیای انسانی،47(3). صص 476-463.
  21. فرجی، سعید. (1395). برنامه ریزی ارتقاء تعاملات اجتماعی در فضاهای شهری با رویکرد شهرسازی ایرانی-اسلامی (نمونه موردی: خیابان لاله زار). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس.
  22. Sajadzade, H; Amiri, N & Sina, Sh. (2015). The Relationship Between Environmental Quality and Elderly Presence Ability in Urban Open Spaces, Case Study: Laleh Park, Tehran. Armanshahr, 8(14). P 57-66.
  23. فتحی، الهام، (1399). پدیده‌ی سالمندی جمعیت در ایران و آینده آن. تهران: پژوهشکده آمار.
  24. محمودی، محمدجواد. (1395). سالخوردگی جمعیت:یک مسئل هی اجتماعی جمعیتی. فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 19(73). صص 175-153.
  25. شکر بیگی، عالیه؛ احمدی، امیدعلی و احمدی زیدکندی، محمد. (1397). مطالعه جامعه شناختی انطباق سالمندان با زندگی شهری در شهر تهران. مطالعات جامعه شناختی شهری، 9(29). صص51-78.
  26. امین جعفری، بتول؛ آقاجانی، حسین و هاشمیان فر،علی. (1396). تبیین جامعه شناختی سالمندی پویا با تاکید بر سرمایه فرهنگی در شهر اصفهان. مطالعات علوم اجتماعی ایران، 14 (52)، ص 1-17.
  27. قنبری، ابوالفضل. (1398). ارزیابی شهر تبریز از منظر شهر مطلوب سالمندان. نشریه جغرافیا و برنامه ریزی، سال23(68)، ص 244-219.
  28. Ben noon, R & Ayalon, L. (2018). Older Adults in Public Open Spaces: Age and Gender Segregation. The Gerontologist, 58(1), P.149-158
  29. Fatmah, Fatmah; Priantina Dewi, Vita & Priotomo, Yudarini. (2019). Developing Age-friendly City Readiness: A case study from Depok City, Indonesia. SAGE Open Medicine, 7. P 1–10.
  30. Buckner, S; Pope, D; Mattocks, C; Lafortune, L; Dherani, M & Bruce, N (2019). Developing Age-Friendly Cities: An Evidence-Based Evaluation Tool. Population Ageing, 12. P 203–223.
  31. Lee, K.H & Kim, S. (2020). Development of age-friendly city indicators in South Korea. Urban Des Int, 25, P.1–12.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار